Isaac Asimov - Ben, Robot | Kitap Yorumu

Ben, Robot

I, Robot

Isaac Asimov

İthaki

Bilim Kurgu, Bilim Kurgu Klasikleri

Rus Edebiyatı

238 Sayfa

4,10 Goodreads Puanı

28 TL

Isaac Asimov, bilimin içinden gelip bilim kurguda devrim yapan, bilim kurgunun üç büyük ustasından biri. Ben Robot ise Asimov’un en önde gelen robot öykülerini topladığı, robot kavramını yeniden sorgulayan, insanlarla robotların ilişkisini en ince noktasına kadar irdeleyen bir bilim kurgu klasiği.

Teknoloji fazlasıyla gelişmiş, insanlık yıllardır kurduğu hayali gerçekleştirerek robot üretebilecek seviyeye gelmiştir. Fakat robotlar geliştikçe, ortaya çıkan problemler de giderek farklılaşmaya ve karmaşıklaşmaya başlamıştır.

Tıpkı insanlar gibi birbirinden oldukça farklı olan, yalancısından Tanrı’yla konuşana, çocuk bakıcısından sarhoşuna kadar çeşitlilik gösteren robotlarla birlikte, insanlık da gelişir.

Üç Robot Kanunu’yla çalışma prensipleri belirlenen robotların, insanlığın en iyi yardımcıları olduğuna dair duyulan güven, her olayla birlikte yeniden sınanacaktır. Robotlar ve insanların sordukları sorular da birbirinin aynıdır: İnsan nedir? İnsanların çağının sonu geldi mi?

Ben, Robot, yapay zekanın doğallaşma öyküleri.

   İthaki’nin Bilim Kurgu Klasikleri serisinin hepsine sahip olmak ve hepsini okumayı istesem bile Arcturus’a Yolculuk isimli kitaptan sonra bir süre bu diziden uzak durduğum doğrudur. Arcturus’a Yolculuk kitabının tam anlamıyla bir bilim kurgu kitabı olmadığının farkındaydım ama yine de yaşadığım o hayal kırıklığıyla dolu okuma deneyiminden sonra bir süre elime bilim kurgu namına bir şey almak istemedim. Ta ki içinde bulunduğum küçük bir kitap kulübü bu kitabı okumaya karar verene dek.

   Isaac Asimov’un Robot serisinin ilk kitabı olarak görülen Ben, Robot içerisinde bulunan dokuz farklı öyküyle bize Asimov’un yarattığı bu evrendeki robotik düzeni gösteriyor. Robotlar kendilerine entegre edilen üç kuralla birlikte yaratılıyor ve bu çerçevede yaşamaya başlıyorlar. Tabi bu kurallar kusursuz değil ve birbirleriyle çeliştiği noktalar oluyor. İşte bu çelişilen noktalarda bizim hikayelerimiz ortaya çıkıyor. Değişik olaylarla bu kanunların çelişmesini ve aslında bu çelişmelerin kendi içlerinde ne kadar tutarlı olduklarını anlatıyor Asimov. Aslında bu kanunlar kitabın başında yer almakta ama ben yazımda da yer vermek istedim. 

Üç Robot Kanunu

1)    Robotlar, insanlara zarar veremez ya da eylemsiz kalarak onlara zarar gelmesine göz yumamaz.

2)   Robotlar, Birinci Kanun’la çelişmediği sürece insanlar tarafından verilen emirlere itaat etmek zorundadılar.

3)   Robotlar, Birinci ya da İkinci Kanun’la çelişmediği sürece kendi varlıklarını korumak zorundadırlar.

   Dediğim gibi kitabın içerisinde bize bu teoride kalan kanunları pratikte gösteren dokuz adet öykü okuyoruz ama bu öyküler birbirinden tamamen bağımsız değil. Rastgele açıp bir öyküyü okursanız rahatlıkla kavrarsınız ama bence sırayla okumak robotların konuşamayan makinelerden en sonundaki ‘’Makine’’ye dönüşmelerine daha rahat tanık olmanızı sağlayacaktır. Bu hikayelerin en temel ortak noktası ise robopsikolog olan Susan Calvin karakteri.

   İsimsiz anlatıcımızla gerçekleştirdiği bir röportaj neticesinde Susan Calvin robotların evrimleştiği bütün noktaları kronolojik olarak anlatmaya başlıyor ve böylelikle hikayeler dizisine adım atmış oluyoruz. Susan dışında birkaç kere gördüğümüz karakterler elbette var ama bence hiçbirisi yeteri kadar önemli değil. Ben Robot Asimov’dan okuduğum ilk kitaptı ama buna rağmen Asimov’un kitap yazarken karakter gelişimine veyahut derinliğine önem vermediğini biliyordum. Zaten bilimkurgunun has kitaplarını okuyacaksanız karakterlerden çok bir şey beklememeniz naçizane tavsiyem olur çünkü genel olarak karakterler derinliği olmayan, düz karakterler olarak çiziliyor.

   Arcturus’a Yolculuktan sonra Ben Robot benim kurtarıcım oldu ve bu türe tekrar ısınmamı sağladı diyebilirim. Çok keyifle hikayeleri hızlı bir şekilde okudum ve Asimov’un zekasına hayran kaldım. Bu kitabın yazıldığı dönem, ki yanılmıyorsam İkinci Dünya Savaşı dönemi, teknoloji günümüzdeki gibi gelişmemişti. Kitabı günümüz teknolojisini baza alarak yorumlamak yanıltıcı olabilir ama robotlar konusunda Asimov’un öngörebildiği birçok nokta var ki bu bence oldukça şaşırtıcı bir durum. Bütün bunlar tabi Isaac Asimov’un ne kadar deha bir yazar olduğunun birer kanıtı. 

   İçindeki birbirinden güzel hikayelerden bir favori seçmek oldukça zor ama ben genel olarak hikâye yapısını baz alarak değil de daha çok okurken en keyif aldığım iki hikâyeyi favorim olarak seçtim. Bunlar Yalancıve Kayıplara Karışan Robot. Yalancı öyküsündeki robotumuz insanların düşüncelerini okuyabiliyor, Kayıplara Karışan Robot isimli öyküde ise altmış dört tane aynı olan robottan bir tanesini değişik yöntemlerle ayırtmaya çalışıyorlar. Çok detaylı açıklamadım öyküleri ama favorim olan bu iki hikâyeye de kısaca değinmek istedim. Yalancı hikayesi, bütün bu robotik evren ve hikayelerinin arasından sıyrılan en insancıl hikayeydi, belki de bu yüzden favorim oldu diyebilirim. Ne de olsa bilim kurgu dünyasında epeyce yeni sayılırım ve kendimi yakın hissedebileceğim bir şeyler bulunca ona sıkı sıkı sarıldım. Kayıplara Karışan Robot ise çok zekice kurgulanmıştı, diğer hikayelerden daha çok beni cezbetmesinin çok belli bir sebebi yok, sonuç olarak onlar da benzer zekice kurgular çerçevesinde oluşturulmuş öyküler. Sanırım bu hikâyede de kısmen de olsa diğer hikayelere kıyasla insancıl ögelere rastlıyoruz. Robot ve insan, insani duygu ilişkilerini bilimsel yönden çok sosyolojik ve psikolojik yönlerden ele alan hikayeleri daha çok sevdiğimi söyleyebilirim. Ama neticede bu bir bilim kurgu kitabı, içinde bol bol bilimsel ve mantıksal örgüler var. 

   Bu kitaptan sonra uzun zaman önce karar verdiğim ve tatsız tecrübeler neticesinde rafa kaldırdığım İthaki Bilim Kurgu Klasikleri okuma serime devam etmeye karar verdim. Eğer daha önce bilim kurgu okumadıysanız ve bu türe ilginiz varsa, özellikle de robotlara ilginiz varsa bence Ben Robot sizin ilginizi kamçılayacak ve sizi bilim kurguya ısındıracak bir kitap, başlangıç olarak güzel bir seçim olacağını düşünüyorum. O yüzden bilim kurgu okuyucularına veyahut bilim kurgu okuyucusu olmak isteyen herkese öneririm.